Tôi đã được nhiều bạn bè gửi cho mình xem đoạn clip dài khoảng 2 phút về một bạn Coach trẻ (25 tuổi) cho một người Coachee (Minh Tú) và dưới sự dẫn dắt của Host (Dược sĩ Tiến) cùng với đó là hàng trăm khán giả trường quay.
Nếu đây là một chương trình về tâm lý, truyền cảm hứng, hay trò chuyện định hướng, tôi đã không lên tiếng. Nhưng khi nó được gắn nhãn là Coaching và càng nghiêm trọng hơn là một buổi Coaching được trình chiếu công khai nên tôi muốn nói một vài ý kiến của mình.
1 - Nguyên tắc quan trọng nhất là thứ đầu tiên bị vi phạm
Tôi không biết ekip của chương trình đã từng nghe về đạo đức nghề nghiệp trong Coaching, tư vấn, trị liệu, mentor hay chưa. Nếu rồi, thì đoạn clip 2 phút mà tôi xem chính là một vi phạm nghiêm trọng đối với nguyên tắc đầu tiên và quan trọng nhất trong nghề này: TÍNH BẢO MẬT.
Trong bất kỳ chương trình đào tạo Coaching nào nghiêm túc trên thế giới, bài học đầu tiên người học phải khắc ghi là: “Không có bảo mật, không có sự an toàn. Không có niềm tin, không có Coaching.”
Bảo mật là nền móng để người được Coach có thể mở lòng, có thể tự do khám phá nội tâm, có thể thành thật với những phần yếu đuối nhất trong mình mà không sợ bị tổn thương, phán xét hay khai thác sai mục đích.
Chính vì vậy, tôi phản đối mạnh mẽ mọi hình thức thị phạm khai vấn (coaching demo) công khai đặc biệt là khi nó được sử dụng như một công cụ marketing.
2 - Coaching không dành cho người thứ ba
Nhiều người nói với tôi: “Phải có demo thì công chúng mới hiểu Coaching là gì.”
Nhưng tôi chưa bao giờ bị thuyết phục bởi luận điểm đó bởi vì Coaching không phải là thứ dành cho người thứ ba
Một buổi Coaching đích thực là nơi chỉ có hai người: một người dám bước vào sự thật, và một người đủ năng lực để giữ cho điều đó diễn ra.
Tôi hiểu mong muốn lan tỏa nghề. Tôi hiểu nhu cầu truyền thông của thị trường. Nhưng Coaching không thể và không nên bị cắt ghép thành vài đoạn “highlight cảm xúc”. Coaching không phải nơi để Coach thể hiện mình “hỏi sâu” hay “gãi đúng chỗ ngứa” trước máy quay. Cũng sẽ có những clip mà hỏi một cái như mọi người hay thấy đâu.
Người Coachee trong clip cũng không đến với mục đích và tinh thần mong muốn giải quyết vấn đề của mình mà chỉ đơn gian là: ĐẾN ĐỂ XEM COACH NÀY LÀM ĐƯỢC CÁI GÌ
Như thế tinh thần học tập, cùng phát triển và sáng tạo của cả hai sẽ chẳng đi đến đâu. Và giữa 2 người chỉ còn lại phản biện, bực bội, nóng giận, gay gắt với quan điểm của nhau.
Cho nên những thứ trong 2 phút được xuất hiện ánh đèn, máy quay, khán giả hay host xen vào, thì đó không còn là Coaching nữa nên được gọi là dàn dựng và diễn thì đúng hơn . Nên thôi tôi tạm gọi là một đoạn quay về một người biết về Coach chứ đừng đi xa hơn.
3. Tôi thương bạn Coach, vì hai lý do
Lý do đầu tiên, bạn còn quá trẻ.
25 tuổi. Tôi nghĩ bạn rất dũng cảm. Bạn không tệ. Những câu hỏi bạn đặt ra cho thấy bạn đã học, đã luyện tập, và có khát khao phát triển thật sự. Nhưng bạn sẽ cần nhiều hơn thế ít nhất là 3 năm học nghiêm túc, 5 năm thực hành đúng hướng, và 10 năm không bỏ cuộc mới có thể nắm bắt tinh thần thật sự của nghề này. Tôi đã mất hơn một thập kỷ để hiểu được một phần bản chất công việc. Và vẫn còn đang học mỗi ngày.
Nghề này không nhanh được. Không phải vì nó khó, mà vì nó cần thời gian để trưởng thành từ bên trong.
Lý do thứ hai, tôi thương bạn vì bạn bị lôi vào một “chiêu trò truyền thông” mà bản thân có thể cũng không kiểm soát hết. Ước mơ của bạn, hành trình của bạn, lòng tin của bạn, tất cả bị gói gọn trong một chương trình truyền hình 20 phút, cắt dựng short 2 phút, thêm nhạc nền, dựng bối cảnh, để tạo nên một “hiện tượng mạng”.
Ước mơ là thứ thiêng liêng. Việc dám nói ra nó là can đảm. Nhưng nếu nó bị đem ra làm công cụ để “câu view” hoặc “gây tranh cãi”, thì không còn là câu chuyện của Coaching nữa. Đó là sự tổn thương mang tính hệ thống nơi người trẻ không được bảo vệ, và nghề Coach bị hiểu sai.
Tôi không chống lại truyền thông. Tôi tin vào sức mạnh của kể chuyện, của lan tỏa, của những video truyền cảm hứng. Nhưng nếu hình thức truyền thông đó khai thác câu chuyện thật, cảm xúc thật, giấc mơ thật của một con người mà không đặt yếu tố an toàn lên hàng đầu, thì đó là một dạng lạm dụng.
4. Chúng ta đang ở giai đoạn hoang sơ của ngành Coaching
Tôi không giận khi xem clip. Tôi không buồn và cũng không cười hay chê trách. Tôi chỉ thấy mình cần nói rõ.
Coaching tại Việt Nam hiện nay vẫn còn rất mới. Số lượng Coach được ICF chứng nhận chỉ đếm trên đầu ngón tay. Hành lang pháp lý cho nghề còn chưa hoàn thiện. Và công chúng vẫn còn ngộ nhận giữa “khai vấn” với “trò chuyện”, giữa “chuyển hóa” với “cảm xúc tạm thời”.
Chính vì thế, khi có ai đó hỏi tôi “Anh nghĩ gì về đoạn clip đang viral?”, tôi chỉ nói: Nó phản ánh đúng sự ngộ nhận hiện tại của chúng ta về nghề này.
Ngộ nhận về vai trò của Coach. Ngộ nhận về cách thực hiện một buổi Coach. Ngộ nhận về tác động thật sự mà Coaching có thể tạo ra không phải bằng những đoạn highlight hay câu chuyện xúc động, mà bằng một tiến trình sâu sắc, đầy kiên nhẫn, được bảo mật và có cam kết lâu dài.
5. Tôi không muốn ai phải trả giá cho sự nhầm lẫn
Tôi viết bài này không phải để chỉ trích một cá nhân nào.
Tôi viết để nhắc mình và nhắc các bạn, những ai thực sự muốn theo nghề này rằng: Coaching không phải là một chiêu trò để nổi tiếng. Coaching là một hành trình để trưởng thành.
Mà trưởng thành thì không thể cắt dựng. Không thể phát sóng. Không thể chỉ gói gọn trong 20' hay 20s được. Tôi mong các bạn trẻ sau chương trình này vẫn giữ được niềm tin với nghề. Tôi mong khán giả hiểu rằng đây không phải là Coaching đích thực.
Và tôi mong những người làm truyền thông hiểu rằng có những giá trị không nên chạm vào chỉ vì vài giây viral
Nguồn: Tran Tien Cong
